کرمان سلامت؛ دکتر محمد صابری گفت: از دیروز با مرگ یک نفر و مسمومیت ۸ نفر در کرمان بر اثر مصرف مشروبات الکلی حاوی متانول مواجه شدهایم.
وی افزود: مسمومین در بیمارستانهای شهر کرمان بستری و تحت درمان هستند و ۶ نفر تحت دیالیز قرار گرفتهاند.
رییس اورژانس کرمان تصریح کرد: متأسفانه متوفی یک مرد حدود ۳۸ ساله و مسمومین شامل ۷ مرد و یک خانم با رده سنی ۳۲ تا ۴۱ سال میباشند.
وی بیان کرد: از بابت توزیع مجدد مشروبات الکلی حاوی متانول نگرانی داریم؛ البته مقامات انتظامی و قضائی پیگیر این موضوع هستند.
متانول (CH3OH) یک آلکانول مایع ساده شفاف و بیرنگ است که بهراحتی با اتانول اشتباه گرفته میشود. این الکل برخلاف اتانول، بسیار سمی است و برای مصرف انسان مناسب نیست. در عوض بهعنوان ترکیبی از تعداد زیادی حلال صنعتی و تجاری موجود، محصولات پاککننده و مایعات ضد یخ استفاده میشود.
افزایش سمیت متانول نسبت به اتانول به دلیل متابولیسم آن است. متانول ابتدا توسط الکل دهیدروژناز ۴ به فرمالدئید متابولیزه میشود. فرمالدئید پس از آن تقریباً بهطور کامل توسط آلدهید دهیدروژناز ۴ به فرمات (اسید فرمیک) متابولیزه میشود. فرمات در زنجیره تنفسی بسیار سمی است و سیتوکروم اکسیداز را مهار میکند که باعث هیپوکسی سلولی (باعث نکروز بافت)، اسیدوز متابولیک و دمیلینه شدن عصب بینایی میشود.
. تصور میشود که پوتامن به دلیل نیازهای متابولیکی بالا تحت تأثیر این فرآیند قرار میگیرد، اما درباره این موضوع همچنان تحقیقات در حال انجام است. ازآنجاییکه این فرآیند متابولیک به زمان نیاز دارد، اغلب یک دوره نهفتگی ۱۲-۲۴ ساعتی وجود دارد تا اینکه علائم بالینی آشکار شود.
شاید خیلی نتوان به طور دقیق گفت که مسمومیت الکل صنعتی چند روز طول میکشد. در حقیقت این مورد بستگی به میزان الکل خورده شده، همچنین توانایی بدن در مقابله با آن و همچنین انجام یا عدم انجام درمان است.
درصورتی که مقادیر سمی از الکل صنعتی یا متانول خورده شود، بعد از شروع علائم در طی ۲۴ ساعت ممکن است حتی مرگ نیز اتفاق بیفتد. در صورت مراجعه به موقع به بیمارستان اغلب حداقل نیاز به ۴۸ بستری در بیمارستان است که در اگر عوارض مختلف این مسمومیت ایجاد شده باشند این میزان افزایش خواهد یافت.
اینکه خوردن چه مقدار متانول باعث مرگ میشود، بستگی به درصد و غلظت متانول موجود در مادهای که خورده میشود دارد.
دوز بالقوه کشنده متانول تقریباً ۳۰ تا ۲۴۰ میلیلیتر یا ۱ گرم در کیلوگرم است. آسیب بینایی دائمی ممکن است با مصرف حداقل ۳۰ میلیلیتر متانول رخ دهد. برخلاف بسیاری از الکلهای دیگر، متانول بهخودیخود مستکننده نیست و این ممکن است به وزن مولکولی پایین آن مربوط باشد.
مسمومیت ناشی از متانول، مشخصاً از طریق بلع است. علائم ممکن است شامل کاهش سطح هوشیاری، استفراغ، درد شکم و بوی خاص در نفس باشد. کاهش بینایی ممکن است دوازده ساعت پس از مواجهه شروع شود.
عوارض خوردن متانول در صورت عدم درمان صحیح و به موقع ممکن است شامل کوری و نارسایی کلیه باشد. مسمومیت و مرگ ممکن است حتی پس از نوشیدن مقدار کمی از نوشیدنی رخ دهد.
مسمومیت با متانول همانطور که گفته شد علائم خود را بهصورت تأخیری نشان میدهد. بیماران میتوانند با انواعی از ویژگیهای بالینی ناتوانکننده، اغلب پس از ۱۲ تا ۲۴ ساعت تأخیر مراجعه کنند. مهمترین عوارض خوردن متانول عبارتاند از:
در صورت مصرف مقادیر کم، علائم مسمومیت با متانول میتواند شامل سردرد، تاری دید، سرگیجه، تهوع و استفراغ باشد اما اینکه چه میزان ممکن است باعث ایجاد علائم مسمومیت خفیف با متانول شود در افراد مختلف ممکن است تفاوت داشته باشد خصوصاً اگر همراه با اتانول مصرف شود.
متانول از طریق پوست و از طریق استنشاقی نیز میتواند جذب شود که در صورت تماس مکرر باپوست و یا تنفس بخار حاوی متانول ممکن است درجاتی از مسمومیت رخ دهد هرچند که خیلی شایع نیست.
در صورت تماس، علائم مسمومیت با متانول از طریق پوست میتواند شامل خارش، کهیر و اریتم باشد. در صورت تماس طولانیمدت و در حجم زیاد، علائم مسمومیت با متانول از طریق پوست مانند مسمومیت با نوع خوراکی آن میباشد و میتواند تا اسیدوز متابولیک نیز پیش برود.
در مسمومیت با الکل متانول مهمترین مسئله تشخیص است چراکه تشخیص بهموقع میتواند از عوارض مهمی مثل کوری و مرگ جلوگیری کند. همانگونه که گفته شد، علائم مسمومیت بعد از ۱۲-۲۴ ساعت آشکار میشوند. معمولاً شخص علامت بارز و آشکاری ندارد و مردمکها میدریاتیک هستند (یعنی سوراخ باز میشود و به نور نیز پاسخ نمیدهد) همچنین فرد معمولاً به دلیل اینکه در شوک است ازنظر همودینامیک پایدار نیست.
تشخیص مسمومیت با متانول بیشتر بر پایه علائم شخص، سابقه مصرف الکل در روز گذشته و تستهای آزمایشگاهی است که اسیدوز متابولیک با آنیون گپ بالا مشاهده میشود.
بیماران اغلب با تشخیص و درمان سریع بهبود مییابند. سمت شبکیه و سمت گانگلیون پایه ممکن است منجر به علائم دائمی شود. هنگامیکه بیماران دیر مراجعه میکنند یا تشخیص بهموقع تشخیص داده نمیشود، عوارض و مرگومیر قابل توجهی ممکن است رخ دهد.
با توجه به اینکه مسمومیت با متانول میتواند بر دستگاههای مختلف بدن اثر بگذارد درمان مسمومیت با الکل متانول بهطور کلاسیک شامل تجویز اتانول داخل وریدی است که میل ترکیبی بسیار بالاتری (۱۰ تا ۲۰ برابر بیشتر) برای الکل دهیدروژناز در مقایسه با متانول دارد تا تولید فرمات را کاهش دهد. این را میتوان با تجویز فومپیزول یا اسید فولینیک افزایش داد. گزینههای درمانی اضافی شامل اصلاح اسیدوز متابولیک با بیکربنات سدیم داخل وریدی، شستشوی معده و همودیالیز هستند.
شود همچنین در طی فرایند درمان مسمومیت با الکل متانول باید وضعیت حیاتی بیمار بهطور کامل مانیتور شود و از باز بودن راههای هوایی و تنفس صحیح و کافی بیمار اطمینان حاصل شود.
درمان خانگی مسمومیت با متانول وجود ندارد و درمان این مسمومیت یک فرایند بیمارستانی است و باید توسط کادر آموزشدیده درمان انجام شود. درصورتیکه مقادیر آسیبزا و سمی از متانول وارد بدن شده باشد حتماً باید در اولین فرصت به بیمارستان مراجعه کرد و راهکاری برای درمان خانگی مسمومیت با متانول وجود ندارد.
سؤال بسیار رایجی که پرسیده میشود این است که آیا کوری با الکل درمان دارد یا نه. در صورتی که در مراحل ابتدایی مسمومیت به مراکز درمانی مراجعه شود، بهخوبی میتوان از بروز اکثر عوارض جلوگیری کرد اما درصورتی که عوارض مسمومیت ازجمله کوری به طور کامل ایجاد شده باشند خیلی کاری نمیتوان برای بیمار انجام داد و این آسیبها دائمی خواهند بود.
در مواردی نیز ممکن است آسیب به صورت کامل ایجاد نشده باشد که در این حالت با انجام درمان و پیگیریهای طولانیمدت چشمپزشکی میتوان تا حدی بینایی را مجدداً به دست آورد. میزان بهبود یا عدم بهبود به میزان آسیب وارده بستگی دارد.
پیش از اینکه بگوییم بعد از خوردن الکل صنعتی چه باید کرد بدانید که باید از مصرف هرگونه الکل صنعتی به طور جدی خودداری کنید. علائم مسمومیت با متانول ممکن است ۲ روز بعد آشکار شوند و بنابراین تصور نکنید که الکل صنعتی بیخطر است.
درصورتی که بعد از مصرف متوجه شدید که الکل صنعتی مصرف کردهاید یا ۲۴-۴۸ ساعت بعد از مصرف الکلهای دستساز دچار علائمی که ذکر گردید شدید، هرچه سریعتر به نزدیکترین مرکز درمانی مراجعه کنید چراکه فرایند درمان یک فرایند بیمارستانی و تخصصی است.
اینکه مسمومیت با متانول چند روز طول میکشد کاملاً بستگی به این دارد که چقدر از این ماده مصرفشده است و تداخلات درمانی به چه صورت انجامگرفتهاند اما معمولاً به ۲۴-۳۶ ساعت بستری در بیمارستان نیاز است.